Vrijeme je završetka školske godine kada maturanti polažu ispite i planiraju nastavak školovanja koje će im jednog dana odrediti budućnost.
Neko od njih će se možda odlučiti za posao u avio saobraćaju, a to je sektor koji ima budućnost.
Pratimo stalno vijesti o nabavkama novih aviona. Aviokompanije naručuju na desetine i stotine novih aviona, isporuke u fabrikama se dešavaju svakodnevno, a tim avionima neko treba i da upravlja. Piloti su odavno već deficitarno zanimanje, što im konstantno diže cijenu. Sa stalnim povećanjem saobraćaja raste potreba i za drugim zanimanjima u avijaciji. Ova djelatnost oduvijek važi za jednu od najbolje plaćenih, a evo koliko ko od njih zarađuje.
Piloti
Pilotske zarade su najviše u avio saobraćaju, ali su ujedno i sa najvećim rasponom. Zarada se pilotima obračunava na osnovu staža, sati leta, statusa i tipa aviona kojima upravljaju. Ona može da varira od 20.000 eura godišnje pa do 150.000 eura ili čak i više. Piloti početnici na malim turboelisnim avionima zarađuju najmanje, a njihove kolege koje počinju da rade na manjim mlaznjacima imaju 50 do 70 hiljada eura godišnje. Oni na većim mogu da zarade od 70 do 100 hiljada, a svi oni jednog dana kada postanu kapetani mogu da zarade mnogo više.
Kapetani na najvećim avionima i sa desetogodišnjim iskustvom imaju najveće zarade. Pilot-kapetan na džambo džetu koji ima najmanje deset godina staža može da zaradi i 12.000 eura mjesečno. Osim sati provedenih u vazduhu pilotima se u osnovicu zarade računaju i sati potrošeni na zemaljske poslove kojih ima čak i više. Svaki let iziskuje pripreme, a tu su i dežurstva koja se plaćaju zatim obučavanje mlađih kolega.
Kontrolori letenja
Na drugom mjestu po visini zarade su kontrolori letenja. Ove dvije profesije su inače među najplaćenijima na svijetu. Čak i kod nas, piloti i kontrolori imaju visoke plate koje su možda niže nego drugdje u svijetu ali su za naše uslove astronomske.
U svijetu kontrolori letenja obično zarađuju od 50 do 75 hiljada eura godišnje. I u ovom poslu zavisi sve od staža i pozicije. Postoje oblasna i aerodromska kontrola i razni nivoi odgovornosti i zaduženja. Takođe u ovom poslu se velika pažnja poklanja opštem zdravlju osoblja i striktno se pazi da ne budu izloženi stresu ili umorni. Njihovo radno vrijeme, ono provedeno ispred radara, je ograničeno, a njihovo slobodno vrijeme je tek poluslobodno jer imaju obaveze da se odmaraju, relaksiraju ali i fizički vježbaju kako bi bili potpuno fit.
Vazduhoplovni maršal (šerif)
U SAD postoje šerifi u civilu koji su obavezna pratnja na svakom komercijalnom, putničkom letu. Oni su naoružani i obučeni da mogu da djeluju unutar aviona, tokom leta, ukoliko se dogodi bilo kakav incident ili se avion i putnici dovedu u opasnost. Ovaj posao je treći najplaćeniji u avio industriji, ali treba imati u vidu da ne postoji svuda u svijetu. Čak, može da se desi da postoji samo u SAD. Šerifi u avionima zarađuju oko 60 hiljada eura (70 hiljada američkih dolara).
Avio mehaničari
Četvrta najviša plata u avio industriji je rezervisana za avio mehaničare. Oni rade u MRO kompanijama koje rade popravke, provjere i održavanje aviona. Njihova zaduženja su kompleksna i bave se motorima, stajnim trapom i drugim sistemima koji su sastavni dio svake letjelice. Njihovo školovanje je dugotrajno i skupo, oni moraju da prođu brojne sertifikacije i na kraju da obavljaju izuzetno odgovoran posao prateći najviše standarde. Mogu da zarade i do 50 hiljada eura godišnje u zavisnosti od firme u kojoj rade. U ovoj djelatnosti su i razlike najveće u zavisnosti od tržišta na kome se kompanija nalazi. Naši avio mehaničari, na primjer, zarađuju daleko manje nego njihove kolege na Zapadu, Bliskom istoku ili u Aziji.
Dispečer leta
Veoma važno zanimanje koje često ostaje ispod radara, a mnogi i ne znaju da postoji. Dispečer leta je operativac koji se bavi pripremama za svaki let. On mora da poznaje u dušu i avion i aviokompaniju, da prati vremenske prilike, rutu, aerodrom i da sve to analizira i na kraju napravi besprijekornu pripremu za let. Ovaj dinamičan, zanimljiv i veoma odgovoran posao je i dobro plaćen. Ne znamo kako je kod nas u BiH, ali u svijetu se na ovom radnom mjestu može zaraditi od 40 do 50 hiljada dolara godišnje.
Avio tehničar
Linijsko održavanje (i inspekcija) aviona je obavezno pred svaki let. Ono se obavlja na aerodromima prije polijetanja i čini sastavni dio procedura u okviru priprema za let. Ovaj odgovoran posao obavljaju avio tehničari. Oni su zaduženi za obavljanje manjih kvarova i nedostataka. Njihova godišnja plata u svijetu je oko 40 hiljada eura, ali je kod nas ona znatno niža.
Kabinsko osoblje
Iako najpopularnije zanimanje u avijaciji, posao kabinskog osoblja se nalazi tek na sedmom mjestu po visini zarada. Stjuardese i stjuardi zarađuju od 30 do 40 hiljada eura, ali su razlike u ovom poslu velike. Najmanje zarađuju oni koji rade u domaćem saobraćaju, na kratkim linijama i na manjim, turboelisnim avionima. Veće su zarade u interkontinentalnom saobraćaju, na velikim mlaznim avionima. Najveća primanja imaju oni koji rade u kabini biznis ili prve klase, a primanja generalno zavise i od staža i sati leta.
Za razliku od ostalih zanimanja u avio saobraćaju, kabinsko osoblje ima i brojne povlastice. Oni mogu da putuju privatno uz takozvane servisne karte, pa čak i da vode svoje članove porodica. Na dugim letovima imaju plaćen smještaj i hranu u hotelima, kao i obavezno propisano vrijeme za odmor. Njihov posao im tako donosi i mogućnost da upoznaju svijet i da vide daleke gradove što, mnogi će se složiti, nema cijenu. Tu možda i leži odgovor kako je ovo zanimanje toliko popularno.
Tiketing agenti
Zemaljsko osoblje aviokompanija čine i tiketing agenti. To su osobe koje se bavi rezervacijama putnika na samim aerodromima. Oni rade u kancelarijama i na šalterima aviokompanija i posao im je da rade rerutiranja u slučajevima potrebe, da izdaju i mijenjaju karte, naplaćuju dodatne usluge. Zarađuju od 1000 do 2000 eura mjesečno.
