Đirokastra (na albanskom: Gjirokastra ili Gjirokaster) za mnoge je najljepši albanski grad sa malim, uzanim ulicama od kaldrme i jedinstvenim kamenim kućama koje datiraju iz 17. i 19. vijeka. Iz tog razloga grad je poznat i kao „Grad kamena“.
Albanci su ponosni na ovaj grad koji se nalazi u južnoj Albaniji, na sat vremena od turističkog mjesta Sarande. Pored ljepote, smatraju ga važnim kulturnim gradom, jer je tu rodno mjesto najpoznatijeg albanskog pisca svih vremena Ismaila Kadarea, koji je u mnogim svojim romanima prenio duh Đirokastre.
U nastavku pogledajte najpoznatije atrakcije gradića, pravog bisera Balkana koji je na UNESCO listi svjetske baštine upisan kao „rijedak primjer dobro sačuvanog otomanskog grada“.
Zamak Gjirokaster
Prvo mjesto koje bi trebalo da posjetite u ovom gradu je zamak gdje se nalaze najbolji vidikovci, sa kojih se pruža pogled na grad i cijelu dolinu. Zamak Gjirokaster lokalci ponekad zovu i imenom Argjiro, po legendarnoj princezi iz albanskog folklora. Prema lokalnim pričama, princeza je živjela u 15. vijeku i skočila sa zamka Gjirokaster sa svojom bebom, kako bi izbjegla da ih Osmanlije uhvate žive.
Albanija se decenijama borila za nezavisnost, a zamak su oblikovali razni diktatori i vladari. Od osmanske invazije (14. vijek) do ranih 1800-ih i vremena tokom kog je vladao kralj Zog, koji je, osim što je zvučao kao superzlikovac sa Kriptona, preživio ni manje ni više nego 55 pokušaja atentata tokom svog života.
U starosti, kralj Zog je mirno umro u krevetu, ali je prije toga zamak preuredio u zatvor (1930-ih). Još uvijek ovdje možete da vidite ćelije u kojima su do 1968. držali zarobljene političke protivnike. Ulaznica za zamak se naplaćuje 200 leka (oko 1,60 eura), plus još 200 leka za ulazak u muzeje.
Tunel Hladnog rata
U zamku ćete pronaći stare tenkove, topove i još artiljerije iz prošlih ratnih vremena. Još jedna atrakcija unutar – ili tačnije ispod zamka, jeste Tunel “hladnog rata”. U pitanju je ogroman bunker u vidu tunela, koji se koristio za prijevoz robe i municije tokom tog perioda. Izgrađen u tajnosti tokom 1960-ih, tunel ima 80 soba, za koje mještani nisu znali do 1990-ih. Obilazak sa vodičem možete rezervisati u turističkom centru koji se nalazi na glavnom trgu. Ali ako ste klaustrofobični, ova staza ispod planine vjerovatno nije za vas.
Stari grad – UNESCO baština
Kada završite sa istraživanjem zamka Gjirokaster, vratite se do Starog grada. Čim zakoračite na njegove ulice, shvatićete zašto se Gjirokaster – po pričama mnogih turista, smatra najljepšim mjestom u Albaniji.
Tih krivudavih, malih ulica sa jedinstvenim cik-cak šablonima, Gjirokaster ima toliko, koliko ima ličnosti i karaktera.
U Starom gradu koji je pod zaštitom UNESCO-a i smatra se jednim od najočuvanijih iz srednjeg vijeka, vidjećete nekoliko znamenitosti. Tu su za početak kuća Zekate i kuća Skenduli, kao i stara džamija. Nažalost, u jednom trenutku u gradu je bilo 15 džamija, ali kada su komunisti preuzeli vlast nakon rata, uništili su sve osim jedne.
Bazaar
„Bazaar“ je persijska riječ, koja znači „pijaca“. Baš kao i bliskoistočni souk. Ovdje ne treba očekivati bazar u tradicionalnom obliku. Gjirokasterski bazar odnosi se više na cijeli okrug, odnosno centar Starog grada – sa nekoliko ostataka drevne čaršije, koji je prepun krojačnica, suvenirnica, prodavnica tepiha, kafana i gustog saobraćaja.
Kuća Zekate
Najupečatljivija zgrada u Gjirokasteru nesumnjivo je Kuća Zekate, veličanstvena trospratnica sa dvostrukom lučnom fasadom i kulama-minaretima. Ova prelijepa kuća sagrađena je prije 200 godina za generala osmanske vojske. Kuća je sada nenaseljena i služi kao muzej.
Kaže se da je kuća Zekate jedan od najfascinantnijih primjera osmanskog stila na Balkanu. Slična je Muslibegovićevoj kući u Mostaru (takođe stara osmanska kuća) i pruža sjajan uvid u tradicionalni albanski život i kulturu.
Da biste došli ovdje, slijedite putokaze pored hotela Kalemi i popnite se na brdo. Unutra nema svjetla, pa je obavezno posjetite tokom dana. Ulaznica je oko jedan euro.
Restorani
Gjirokaster ima veliki izbor restorana, od kojih se većina nalazi oko stare čaršije. Poseban specijalitet grada je kifki – kuglica pečenog pirinča sa jajetom, svježom mentom i začinima.
Gjoca: Najbolje mjesto ukoliko želite da probate kifke i ostalu tradicionalnu albansku hranu. To je šarmantni mali restoran u glavnoj ulici, a Chef Gjoca je divan domaćin. Ovo je autentično albansko kuhanje, sve se sprema za šankom na malom plinskom šporetu.
Restoran Kujtimi: Još jedno dobro mjesto je Kujtimi, gdje možete jesti napolju u prijatnom vrtu. Postoji meni na engleskom, kao i vegetarijanski meni, a svi zaposleni pričaju engleski.
Hoteli
Ako imate vremena, preporučujemo vam da provedete bar jednu ili dvije noći u Gjirokasteru. Svakako, možete vidjeti sve za jedan dan, ali Gjirokastra je prosto mjesto na kojem biste željeli da se probudite, uživate u doručku dok gledate na dolinu i stare osmanske kuće. Gjirokaster je podijeljen između Starog grada (uzbrdo) i novog grada (nizbrdo). Svakako birajte da noćite u starom dijelu grada.
Hotel Kastro je šarmantni mali hotel sa tradicionalnim drvenim namještajem i nevjerovatnim pogledom iz soba.
Hotel Gjirokastra je još jedna odlična opcija sa svijetlim sobama i divnom terasom, odmah iza čaršijske džamije.
Kako da dođete
Gjirokaster je udaljen samo sat vremena od Sarande. I usput ćete proći pored misterioznog Plavog oka (Siri i Kalter) – rijetkog prirodnog fenomena.
Iz Tirane autobusi za Gjirokaster napuštaju južni autobuski terminal četiri puta na dan, a putovanje traje oko 6-7 sati i košta oko 1.000 leka.
Iz Sarande putovanje traje nešto više od sat vremena i košta 400 leka. Autobus vas ostavlja u donjem Gjirokasteru (novi dio grada) odakle možete da pješačite 30 minuta do Starog grada ili da se vozite taksijem oko 5 minuta.
